Wiosna, ach to ty! Spacer po pięknym parku-arboretum w Gołuchowie

Park-arboretum to jeden z najstarszych i największych ogrodów założonych w stylu angielskim w drugiej połowie XIX wieku. Jego twórcami są hrabina Izabella Działyńska z książąt Czartoryskich, hrabia Jan Działyński oraz zatrudniony przez nich utalentowany ogrodnik Adam Kubaszewski. Park to niepowtarzalna przyroda. Rośnie tutaj około 600 gatunków i odmian drzew i krzewów. Niektóre okazy należą do najstarszych i najpiękniejszych w Polsce. Są to między innymi: dęby szypułkowe, lipy drobnolistne, graby pospolite, daglezje zielone, sosny rumelijskie, dąb błotny, cypryśnik błotny, cyprysik nutkajski, strączyn żółty i inne.

Park dzieli się na dwie części. Południowa, zwaną ozdobną, składa się z różnorodnych zadrzewień i polan parkowych wkomponowanych w przestrzenie widokowe. Część północna ma charakter leśny, bowiem zachowały się tutaj fragmenty naturalnych zespołów leśnych. Centralną część zdobią dwa stawy widokowe o łącznej powierzchni 5 ha. Gołuchowski park-arboretum cieszy się dużą popularnością, rocznie odwiedza go blisko 200 tysięcy turystów.

Historia zamku liczy ponad 400 lat. Pod tarasem dziedzińca ukryte są najstarsze fragmenty obiektu – piwnice z II połowy XVI wieku. Wraz z fundamentami belwederu i trzech widocznych z dziedzińca wież, są jedyną pozostałością dworu obronnego wzniesionego około 1560 roku przez starostę radziejowskiego, wojewodę brzesko-kujawskiego i protektora reform – Rafała Leszczyńskiego. Druga faza budowlana związana jest z synem Rafała – Wacławem Leszczyńskim, kasztelanem i wojewodą kaliskim, kanclerzem wielkim koronnym. Odziedziczył on Gołuchów w 1592 roku, a w początkach XVII wieku przekształcił go w okazałą rezydencję magnacką.

W roku 1853 dobra gołuchowskie zakupił dla swego jedynego syna Jana, Tytus Działyński – właściciel dóbr kórnickich. W 1857 roku Jan Działyński poślubił Izabellę, córkę księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, przywódcy stronnictwa emigracyjnego Hotel Lambert. Zamierzeniem Izabelli z Czartoryskich Działyńskiej było utworzenie w odbudowanym zamku nie tylko rezydencji, ale i muzeum. Izabella zmarła w roku 1899 we Francji, ale pochowana została w Gołuchowie, w przebudowanej w tym celu kaplicy, znajdującej się na terenie parku. Na sześć lat przed śmiercią utworzyła Ordynację Książąt Czartoryskich w Gołuchowie. W jej statucie gwarantowała ogólną dostępność swoich zbiorów oraz ich niepodzielność. Niestety, w czasie II wojny światowej wiele eksponatów zostało wywiezionych przez hitlerowców, część uległa zniszczeniu, inne zaginęły. Ocalała część kolekcji powróciła do Polski w 1956 roku z byłego Związku Radzieckiego.

Zamek w roku 1951 został przejęty przez Muzeum Narodowe w Poznaniu, którego zasługą są dwukrotnie przeprowadzane kompleksowe prace konserwatorskie, mające na celu usunięcie zniszczeń powstałych w latach 1939-1951. Nowy gospodarz wyposażył sale zamkowe we własne zbiory, m.in. wspaniałe gobeliny, renesansowe malarstwo europejskie, rzadkie okazy mebli, kolekcję rzemiosła artystycznego. W miarę upływu czasu powracają do Gołuchowa zabytki pochodzące z kolekcji Izabelli Działyńskiej.

Za: Muzeum Narodowe w Poznaniu i Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie.

POLECAMY RÓWNIEŻ