160. rocznica wybuchu powstania styczniowego. Walczący polegli na terenie gminy Gizałki. Spoczęli na cmentarzu w Szymanowicach

Powstanie styczniowe to największy w XIX w. polski zryw narodowy. Skierowany był przeciwko rosyjskiemu zaborcy. Za datę jego rozpoczęcia przyjmujemy 22 stycznia 1863 r., gdy Komitet Centralny Narodowy wydał Manifest powołujący Tymczasowy Rząd Narodowy. W 2023 roku przypada 160. rocznica tych wydarzeń.

Powstanie trwało do jesieni 1864 roku, a swoim zasięgiem objęło ziemie zaboru rosyjskiego, w tym Królestwo Polskie. Mimo początkowych sukcesów, zakończyło się porażką. W okresie blisko dwóch lat stoczono około 1,2 tysiąca bitew i potyczek, w których wzięło udział ponad 200 tys. osób. Zginęło kilkadziesiąt tysięcy z nich. Jednym z tragicznych symboli powstania jest ostatni dyktator zrywu Romuald Traugutt, który wydany rosyjskiej policji został skazany na śmierć przez powieszenie. Wyrok wykonano 5 sierpnia 1864 roku na stokach Cytadeli Warszawskiej, gdzie razem z Trauguttem stracono innych uczestników powstania.

Klęska powstania nie przekreśliła szans na odzyskanie wolności. Zaborcom nie udało się złamać ducha narodu.

Walki toczyły się również na terenie powiatu pleszewskiego. W nocy z 14 na 15 lipca 1863 roku dobrze uzbrojona partia dowodzona przez francuskiego ochotnika Henryka Soudeixa przekroczyła granicę zaboru pomiędzy Cieślami a Pyzdrami. Tutaj połączyła się z 60 niedobitkami z różnych oddziałów i 38 ochotnikami z jazdy Francuza Paula Garniera d’Aubina. Wytropieni przez Rosjan powstańcy musieli salwować się ucieczką poza granicę z Prusami. Ścigani Polacy rozdzielili się we Wronowie. Jazda wycofała się w kierunku wspomnianego Zagórowa, zaś piechota Soudeixa została rozbita w starciu pod Rudą Wieczyńską, gdzie zaatakował ich oddział kapitana Schwindta. W bitwie poległo – wraz z Soudeixem – 10 powstańców, a jeden odniósł rany.

O tych wydarzeniach przypomina nam grób powstańców styczniowych, który znajduje się na cmentarzu w Szymanowicach w gminie Gizałki. Poległych pochowano tutaj 17 lipca 1863 r.

- Pochówek został wykonany na końcu ówczesnej nekropolii, ponieważ obawiano się represji ze strony władz rosyjskich

- mówi wójt Robert Łoza. Szczątki żołnierzy znajdują się w grobie ziemnym, a nie murowanym, przy którym odbywają się uroczystości związane choćby z obchodami 11 listopada. Na obu widnieje tablica z informacją: tu spoczywają szczątki Henryka Soudeixa i jego dziewięciu kosynierów.

- Chcemy tę sprawę uporządkować i przenieść szczątki w godne miejsce, czyli do wspomnianego grobu murowanego

- podkreśla gospodarz gminy. Proces związany z ekshumacją już się rozpoczął. Udało się domknąć formalności. Przeniesienie szczątków będzie miało miejsce w okresie wiosenno-letnim.

- Myślę, że zdążymy to zrobić przed 15 lipca, czyli 160. rocznicą walki pod Rudą Wieczyńską

- opowiada wójt Łoza. Pomnik, przy którym odbywają się uroczystości, dzięki środkom pozyskanym z Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu przeszedł już gruntowną renowację.

22 stycznia 2023 roku władze gminy Gizałki tradycyjnie oddały hołd powstańcom poległym w czasie walk. W 160. rocznicę wybuchu zrywu narodowowyzwoleńczego wójt Robert Łoza oraz przewodniczący Rady Roman Rojewski i wiceprzewodniczący Piotr Lis złożyli kwiaty na symbolicznym pomniku powstańców i zapalili znicz przy grobie ziemnym, gdzie rzeczywiście spoczywają szczątki poległych.

Warto dodać, że powstańcy styczniowi są patronem jednej z ulic w Gizałkach. Nazwa została zaproponowana przez uczniów miejscowej szkoły, którzy zajmowali się historią i wątkiem zrywu narodowowyzwoleńczego z lat 1863-64.

Źródła:

• muzeumwp.pl;
• powiat.konin.pl;
• gov.pl/Ministerstwo Obrony Narodowej.

ZOBACZ RÓWNIEŻ: